عید ” چوساک ” (추석) که به “هانگاوی” (한가위) به معنای “میانه‌ی بزرگ (پاییز)” (طبق تقویم قمری) نیز معروف است، در کنار “سُل‌لَل” (설날) یکی از مهم‌ترین تعطیلات و اعیاد کره می‌باشد .

برای خواندن مقاله مربوط به설날 اینجا کلیک کنید

چوساک نیز همانند بسیاری از دیگر جشن‌های بزرگداشت پاییز در جهان، اوایل پاییز برگزار می‌شود. طبق تقویم قمری در پانزدهمین روز از ماه هشتم بزرگترین ماه کامل قابل مشاهده است. در طول عید چوساک که به مدت سه روز، شامل یک روز قبل و بعد چوساک ادامه دارد، مردم به شهرهای اجدادی خود می‌روند؛ لباس سنتی یا “هانبوک” (한복) که برای چوساک آماده کرده‌اند  (추석빔)را به تن می‌کنند؛ در کنار خانواده‌ جشن گرفته و از اجداد خود برای برداشت محصولات فراوان در پاییز قدردانی می‌کنند. از نگاه معنوی و مذهبی نیز این جشن در آیین کنفوسیوس‌گرایی و بودایی جایگاه خاصی دارد. چرا که شکرگزاری؛ احترام به خانواده و دیدار با آنان؛ بخشش به یکدیگر و احترام به درگذشتگان از اصول این دو آیین محسوب می‌شوند. چوساک در هر دو کشور کره‌جنوبی و شمالی با آداب خاصی برگزار می‌شود.

اگر درباره نحوه برگزاری چوساک در کره‌ی شمالی کنجکاو هستید باید گفت اطلاعات دقیق و مطمئنی وجود ندارد اما گفته شده در دهه 1990 به علت قحطی خانمان‌سوزی که کره‌ی شمالی را فرا گرفته بود مردم از برگزاری این عید که بخش اصلی آن تهیه غذا است دست کشیدند. اما به گفته‌ی فراریان شرایط در این کشور بسیار بهبود یافته؛ هر چند که کمبود غذا همچنان یکی از مشکلات مردم است، چوساک اکنون توسط عده‌ی زیادی مهم‌ترین جشن سال تلقی می‌شود و غذاها و خوراکی‌ها بار دیگر نقش اصلی را ایفا می‌کنند. از طرفی گفته می‌شود مردم کره‌شمالی ارتباطات خانوادگی ندارند که در کنار هم این مراسم را جشن بگیرند و با توجه به مسائل اقتصادی توانایی خرید هدایا و تهیه غذاهای سنتی را ندارند، در نتیجه تنها طبقه بالادست جامعه این مراسم را جشن می‌گیرند.

جشن گرفتن چوساک توسط یک فراری از کره شمالی

روز اصلی چوساک سال به سال تغییر می‌کند، اما در صورت تطبیق تقویم قمری با تقویم میلادی، چوساک در اواخر ماه سپتامبر یا اوایل اکتبر قرار می‌گیرد. در سال 2021 تعطیلات چوساک شامل 20ام، 21ام و 22ام سپتامبر می‌شد. این عید جزو تعطیلات رسمی کره‌ی جنوبی به شمار می‌رود و اگر در تعطیلات آخر هفته قرار بگیرد، دوشنبه نیز تعطیل اعلام می‌شود.

معروف‌ترین نماد چوساک

تا به حال داستان خرگوشی که بر روی ماه زندگی می‌کند را شنیده‌اید؟ اگر به ماه نگاه کنید با کمی دقت ممکن است تصویر خرگوشی را که در حال درست کردن کیک برنجی‌ست تشخیص دهید، اما سوال اینجاست که این خرگوش چطور خود را به ماه رسانده؟

طبق افسانه‌ها روباه، میمون و خرگوش از شاگردان بودا بودند و بیشتر وقت خود را صرف تعالیم بودایی می‌کردند. روزی خدای آسمان‌ برای امتحان آنان با ظاهر یک گدا طلب غذا می‌کند. روباه به همراه ماهی و میمون با کمی میوه باز می‌گردند. اما خرگوش که نتوانسته غذایی جز علف پیدا کند تصمیم می‌گیرد علف‌ها را در آتش روشن کرده؛ خود را در آتش بیاندازد و به عنوان غذا تقدیم کند. خدای آسمان تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و خرگوش را به عنوان نگهبان ماه انتخاب می‌کند. خرگوش روی ماه (달토끼) نماد باروری‌ست و جشن چوساک که برای شکرگزاری برداشت محصولات است را کامل می‌کند. این خرگوش به یکی از نمادهای عید چوساک در کره تبدیل شده است. این باور عامیانه نه تنها در کشور کره‌ی جنوبی، بلکه با کمی تفاوت در بسیاری از کشورهای آسیا در بین فرهنگ و افسانه‌های آنان حضور دارد.

تاریخچه‌ی چوساک

به گفته‌ی بسیاری از مورخان، قدمت عید چوساک به دو هزار سال پیش باز می‌گردد و در دوران سلطنت سومین پادشاه “شیلا” (신라) که “یوری”(유리)  نام داشت برای اولین بار جشن گرفته شده است. در آن دوران هر گروه به چند دسته از زنان تقسیم می‌شد و در طول یک ماه – از شانزدهم ماه هفتم تا چهاردهم ماه هشتم – به بافتن ابریشم می‌پرداختند. در پایان این ماه از گروهی که بیشترین مقدار پارچه را بافته بود، با غذاها و نوشیدنی‌هایی که توسط گروه بازنده تهیه شده بود، پذیرایی می‌شد. مسابقات تیراندازی و نمایش‌های رزمی نیز بخشی از این جشن باستانی بوده‌اند.

آداب و رسوم سنتی

عید چوساک سنت‌های بسیاری دارد که برخی از آنان سرگرم‌کننده و برخی دیگر عمیقاً احساسی هستند، اما تمامی آنان مربوط به خانواده می‌شوند. امروزه کره‌ای‌ها در عید چوساک از شهرهای بزرگ به محل تولدشان در روستاها یا شهرهای کوچک‌تر سفر می‌کنند تا از خانواده‌های خود دیدن کنند. مردم به آرامگاه‌های خانوادگی خود می روند، آنجا را تمیز می‌کنند و برای اجداد فوت‌شده خود دعا می‌خوانند و در معابد به عبادت می‌پردازند. در صبح اولین روز تعطیلات، مردم در طی سنتی که “چاریه” (차례) نام دارد، غذاهای سنتی با برنج، سبزیجات و گوشت تهیه می‌کنند و آنها را به ارواح اجداد خود تقدیم می‌کنند، چراکه معتقد هستند روح آن‌ها نیاز به غذا دارد. تهیه غذاها توسط زنان و سرو آنان توسط مردان خانواده انجام می‌شود. البته در هر منطقه نوع غذاها با توجه به فرهنگ آن متفاوت است.

“بالچو” (벌초) نیز یکی دیگر از سنت‌هایی‌ست که در چوساک انجام می‌شود. مردم به آرامگاه اجداد خود رفته و با خارج کردن علف‌های هرز و پاک کردن گرد و غبار آنجا را تمیز می‌کنند. احاطه شدن آرامگاه با علف‌های هرز نشانه‌ی بدشگونی‌ست و مایه شرمساری نوادگان تلقی می‌شود. از آنجایی که برای خانواده مهم است که آرامگاه اجدادشان در روز چوساک عاری از هرگونه ناپاکی باشد، این سنت کمی قبل از روز اصلی چوساک انجام می‌شود.

هدایای چوساک

با وجود اینکه ادای احترام به اجداد بخش اصلی عید چوساک به شمار می‌رود، هدیه دادن نمادی‌ست برای نشان دادن عشق به کسانی که در کنارمان هستند. بسیاری از کره‌ای‌ها نسبت به سنت‌ها سختگیر هستند و در طول این جشن تنها اجداد خود را گرامی می‌دارند، در حالیکه عده‌ای با پیش گرفتن روش‌های جدیدتر، رسم هدیه دادن به اطرافیان را وارد سنت‌های چوساک کرده‌اند. در ابتدا کره‌ای‌ها لوازم ضروری مانند صابون، چاشنی، سبزیجات، میوه و روغن به یکدیگر هدیه می‌دادند، اما با گذشت چندین سال شروع به هدیه دادن لوازم آرایش و بهداشتی کردند. امروزه گزینه‌های بسیاری برای هدایای چوساک وجود دارد و محبوب‌ترین آنها لوازم الکترونیکی، محصولات مراقب پوستی و پول نقد می‌باشد. با این وجود، از آنجایی که کره‌ای‌ها مواد طبیعی را ترجیح می‌دهند و غذا بخش جداناپذیر عید چوساک است، خوراکی‌ها بهترین انتخاب برای هدیه چوساک هستند. امروزه ست‌های مختلف ماهی، گوشت، روغن، چای و غیره به عنوان هدایای چوساک در فروشگاه‌های مختلف در دسترس مردم قرار می‌گیرند.

خوراکی‌ها

امروزه چوساک با غذاها و خوراکی‌های متنوعی جشن گرفته می‌شود، اما برخی غذاهای سنتی وجود دارند که در طول چوساک در هر خانه‌ای یافت می‌شوند. این خوراکی‌ها نسل به نسل منتقل گشته و به بخش جداناپذیری از این عید باستانی تبدیل شده‌اند.

سونگپیان

“سونگپیان” (성편) نوعی کیک برنجی است که از محصولات تازه برداشت شده تهیه می‌شود. برای درست کردن سونگپیان خمیر برنج را با انواع حبوبات، کنجد و فندق پر می‌کنند، سپس آن را به شکل هلال ماه در می‌آورند و با برگ‌های سوزنی درخت کاج بخارپز می‌کنند. اعتقاد بر این است که اگر سونگپیان زیبا و خوش‌طعم باشد، اعضای خانواده فرزندان زیبا و ازدواج‌های موفقی خواهند داشت.

سونگپیان همیشه به شکل هلال ماه درست می‌شود که داستان متفاوتی در پشت آن نهفته است.

باور بر این است که در دوران سلطنت پادشاه “ایجا” (의자) که آخرین پادشاه “بکجه” (백제) بود، پیشگویی وجود داشت که پیش‌بینی می‌کرد پادشاهی بکجه از قدرت سقوط می‌کند و پادشاهی شیلا به قدرت می‌رسد. روزی لاک‌پشتی با نقش و نگارهایی عجیب بر روی لاک آن پیدا شد و حکیمان پیام روی پشت آن را اینگونه تعبیر کردند: “بکجه همانند یک ماه کامل و شیلا همانند یک هلال ماه است.”

معنی این پیام این بود که یک ماه کامل دیگر نمی‌تواند بزرگتر شود و باید هر روز کوچکتر از روز قبل باشد، در حالیکه یک ماه نیمه کامل می‌تواند روز به روز بزرگتر شود.

این پیشگویی محقق شد و شیلا بکجه را شکست داد. از آن زمان به بعد مردم کره بر این باور هستند که ماه نیمه کامل با خود رفاه به ارمغان می‌آورد، بنابراین سونگپیان‌ها را به شکل هلال ماه درست می‌کنند.

جاپچه

“جاپچه” (잡채) غذایی‌ست کمی شیرین که با رشته‌های شیشه‌ای تفت داده شده به همراه گوشت و سبزیجاتی مانند قارچ، اسفناج، پیاز و غیره درست می‌شود. این غذای ساده در تعطیلات چوساک بین مردم کره بسیار محبوب بوده و انواع بسیاری دارد از جمله جاپچه‌ی گوشت، جاپچه‌ی ماهی و جاپچه‌ی قارچ.

جان

“جان” (전) یکی دیگر از غذاهای ساده اما محبوب کره‌ای‌ست و با ماهی، تخم‌مرغ، سیب‌زمینی شیرین، آرد و سبزیجات درست می‌شود. این غذا یک نوع پنکیک است که انواع مختلفی دارد و با روغن کنجد در تابه سرخ می‌شود و معمولاً به عنوان دورچین غذا سرو می‌شود.

هانگوا

“هانگوا” (한과) نوعی شیرینی است که می‌توان آن را در کافی‌شاپ‌ها، جشن‌های عروسی یا روی میز “چاریه”ی چوساک که پیش‌تر به آن اشاره کردیم پیدا کرد. “هان” (한) به معنای “کره‌ای” و “گوا” (과) به معنای “شیرینی” است. هانگوا هشت نوع مختلف دارد: “دَشیک” (다식) که همراه با چای سرو می‌شود؛ “گواپیان” (과편) که نوعی ژله‌ی میوه‌ایست؛ “جانگهوا” (정화) یا میوه‌ی آبنباتی؛ “سوکشیل‌گوا” (숙실과) یا میوه‌های شیرین و پخته شده؛ “یادکنگجانگ” (엿강정) شکلات‌هایی که از آجیل و حبوبات درست می‌شوند؛ “یوگوا” (유과) شیرینی برنج شفته شده با روکشی از عسل و آجیل؛ “یومیلگوا” (유밀과) کلوچه‌های عسلی و شیرینی‌های متنوع دیگری مانند “تنگ” (당)

سرگرمی‌های چوساک

جدا از سنت‌هایی که به آنها اشاره شد، سرگرمی‌های بسیار زیادی وجود دارند که امروزه کره‌ای‌ها در طول عید چوساک آنها را دنبال می‌کنند.

 گاوبازی یا  (소싸움)در زبان کره‌ای یکی از سنت‌های قدیمی عید چوساک محسوب می‌شود. در طول این مبارزه که برخلاف دیگر کشورها رقابتی‌ست بین دو مربی، گاوها سرهای خود را به یکدیگر قفل کرده

و تا زمانیکه یکی از آنان تسلیم شود، با سر به یکدیگر ضربه می‌زنند. این مبارزات هر ساله در استادیوم‌هایی بزرگ برگزار می‌شوند.

کانگ‌گانگ‌سول‌له

“کانگ‌گانگ‌سول‌له” (강강술래) به عنوان شاخص‌ترین فعالیت مربوط به چوساک شناخته می‌شود. این فعالیت رقصی‌ست پنج هزار ساله که در آن زنان لباس سنتی می‌پوشند، دست در دست هم دایره‌ای تشکیل می‌دهند

و در جهت عقربه‌های ساعت چرخیده، آواز می‌خوانند و برای برداشت محصولات دعا می‌کنند. همچنان که رقص ادامه پیدا می‌کند سرعت آن نیز افزایش می‌یابد. به دلیل اینکه این رقص بیشتر توسط دختران جوان و مجرد انجام می‌شود بچه‌ها معمولاً در بستر خانواده یا مدرسه آن را یاد می‌گیرند. این مراسم زیر نور ماه کامل و گاهی حتی تا سپیده‌دم ادامه پیدا می‌کند.

افسانه روباه نه دم

شیرم

یکی دیگر از سنت‌های مهم “شیرم” (씨름) یا مسابقه کشتی‌ می‌باشد. مردان بر روی یک سطح شنی با یکدیگر کشتی می‌گیرند و برای پیروزی در مسابقه حریف خود را به زمین می‌زنند. در طول کشتی مردان کمربندی به دور کمر خود می‌بندند که “ساتبا”  (샅바)نام داشته و دو رنگ آبی و قرمز دارد. مردان باید با گرفتن کمربند حریف خود کشتی بگیرند.

گودوری

“گودوری”(고도리)  با نام دیگر “گواستاپ” (고스톱) نوعی بازی سرعتی با کارت‌هایی به نام “هواتو” (화투) می‌باشد.

اگر این بازی فقط با دو بازیکن انجام شود، میتوان به آن “مدگو”맞고) ) نیز گفت.

قوانین این بازی کمی سخت بوده و ممکن است نتوانید پیش از چند دور نحوه درست بازی کردن را یاد بگیرید. جالب توجه است که گودوری ریشه‌ی ژاپنی دارد، اما این امر مانع محبوبیت آن در کشور کره نمی‌شود.

از آنجایی که چوساک جشنی‌ست در بستر خانواده، ممکن است برای خارجی‌هایی که در کره خانواده یا دوستی ندارند

چندان لذت و جذابیتی نداشته باشد، مخصوصاً که در طول این عید با هجوم مردم به شهرها و روستاها،

کلان‌شهرهایی مانند سئول خالی و ساکت و بسیاری از فروشگاه‌ها تعطیل می‌شوند.

بنابراین سالانه تورهای مختلفی برای خارجی‌ها ترتیب داده می‌شود تا آنان نیز بتوانند از جذابیت‌های این عید باستانی لذت ببرند.

“دهکده‌ی خانه‌های سنتی در دره‌ی نامسان” یا همان 남산골한옥마을 یکی از محبوب‌ترین مقاصد خارجی‌های ساکن سئول در طول عید چوساک است. چرا که فضای سنتی این منطقه لذت تجربه‌ی حضور در مراسم‌های سنتی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

اگر دوست یا آشنای کره‌ای دارید، به یاد داشته باشید که در چوساک امسال با عبارت 추석 잘 보내세요!

به معنای “چوساک خوبی داشته باشید” این عید را به آنان تبریک بگویید.

منابع:

chuseok.org

chuseok.info