تولد هنری رزمی به نام تکواندو

اگرچه نام تکواندو (태권도) کمتر از یک قرن است که ابداع شده، ولی این هنر رزمی ریشه در قدیم و سال 57 قبل از میلاد دارد. “ته” (태) به معنای ضربه زدن با پا، “کوان” (권) به معنای مشت زدن و “دو” (도) به معنای “هنر یا راه و روش” می‌باشد. تکواندو یکی از نظام‌مندترین و علمی‌ترین هنرهای رزمی کشور کره محسوب می‌شود. موضوعی که درباره تکواندو جذابیت دارد، این است که رقبا بدون سلاح با یکدیگر مبارزه می‌کنند. مشابه این ورزش رزمی در کره باستان با نام‌های مختلفی وجود داشت، از جمله سوباکدو (수박도)، ته کیون (태껸/ 택견) و کوان پاب مو (권법무).

کودکان کره‌ای در حال تمرین تکواندو

گفته می‌شود تکواندوی امروزی در اواخر دهه 1940 با استقلال کشور کره از سلطه ژاپن پا به عرصه ظهور گذاشت.

در دوران استعمار بسیاری از اساتید هنرهای رزمی به خواست خود کشور را ترک کرده یا به صورت پنهانی به فعالیت‌های خود ادامه ‌دادند.

پس از آزادی کشور کره از سلطه ژاپن، این اساتید باری دیگر به آموزش هنرهای رزمی به صورت علنی پرداختند.

بسیاری از آنان در دوران استعمار در کشورهایی مانند ژاپن یا چین سکونت داشتند و فنون آنان را وارد هنرهای رزمی کشور خود کردند و این موضوع هنرهای رزمی کره را از سبکی خاص برخوردار کرد.

دوجانگ (도장) که در واقع سالن تمرین هنرهای رزمی‌ست در ابتدا کوان (관) نام داشت.

در اواخر دهه 1940 و اوایل دهه 1950، پنج سالن اصلی به نام‌های مو دوک کوان (무덕관)، جی دو کوان (지도관)، چونگ دو کوان (청도관)، چانگ مو کوان (창무관) و سونگ مو کوان (송무관) وجود داشت.

علاوه بر این سالن‌های اصلی سالن‌های کوچک و فرعی نیز وجود داشتند. با وجود اینکه در تمامی این سالن‌های ورزشی یک هنر رزمی یکسان آموزش داده می‌شد، اما تفاوت‌هایی فنی و فلسفی به چشم می‌خورد.

در سال 1955 بسیاری از رهبران سالن‌های هنرهای رزمی با هدایت ژنرال چویی هونگ هی (최홍희) تحت عنوان “تکواندو” با یکدیگر متحد شدند و انجمن تکواندوی کره‌ و سپس فدراسیون بین‌المللی تکواندو را تاسیس کردند.

نمونه‌ای از یک سالن تمرین یا دوجانگ

بنیان‌گذار تکواندو

چویی هونگ هی که پیش‌تر به او اشاره کردیم به عنوان موسس و بنیان‌گذار هنر رزمی تکواندو شناخته می‌شود. وی در سال 1918 زمانی که کره هنوز کشوری یکپارچه اما زیر سلطه ژاپن بود در شهر هوا ده (화대) واقع در کره شمالی امروزی به دنیا آمد. در سن 12 سالگی به دلیل رهبری اعتراضی بر علیه استعمار ژاپن از مدرسه اخراج شد.

چویی هونگ هی با اصرارهای پدر به یادگیری خوشنویسی و کاراکترهای زبان چینی نزد دبیری به نام هان ایل دونگ پرداخت. هان ایل دونگ استاد هنر رزمی ته کیون نیز بود و در زمان استعمار به طور مخفیانه به تمرین می‌پرداخت.

با پی بردن به بدن نحیف هونگ هی، استاد وی تصمیم گرفت در کنار خوشنویسی و زبان چینی هنر ته کیون را نیز به او بیاموزد.

چویی به ژاپن سفر کرد و در این کشور زبان انگلیسی، ریاضیات و کاراته را فراگرفت. وی در ژاپن با شخصی کره‌ای آشنا شد که مربی کاراته بود و به کمک او توانست در این هنر رزمی به مهارت کافی برسد.

چویی همچنین برای یادگیری سبک شوتوکان کاراته نزد بنیان‌گذار این سبک یعنی گیچین فوناکوشی آموزش دید.

چویی بعدها به درجات بالای نظامی دست یافت و به آموزش هنرهای رزمی در ارتش نیز پرداخت.

در طول این سال‌ها وی به مطالعه درباره هنرهای رزمی مختلف به ویژه ته کیون، کونگ فو و کاراته پرداخت و این گونه در نهایت تکواندو، هنر رزمی کشور کره متولد شد.

چویی که بسیاری او را پدر تکواندو می‌خوانند در سال 2002 پس از سال‌ها مبارزه با بیماری سرطان در شهر پیونگ یانگ (평양) کره شمالی در گذشت.

تصاویری از ژنرال چویی هون هی در حال تمرین تکواندو

تکواندوی امروزی هم جنبه‌ی سنتی و قدیمی و هم جنبه‌ی مدرن دارد. تکواندو برای اولین بار در المپیک تابستانه سال 1988 در سئول، به عنوان ورزشی نمایشی دیده شد.

باری دیگر در مسابقات المپیک اسپانیا نیز ورزشی نمایشی باقی ماند. تا اینکه در المپیک سال 2000 که در کشور استرالیا برگزار شد، با تلاش‌های فدراسیون جهانی تکواندو، این رشته ورزشی به عنوان یکی از رشته‌های رقابتی اعلام شد و تا به امروز یکی از رشته‌های المپیک بوده است.

گفته می‌شود به دلیل ایمنی بالای لباس‌های تکواندو در مسابقات، ورزشکاران این رشته کمترین میزان آسیب‌دیدگی را دارند.

فسلفه تکواندو آماده کردن جسم و ذهن ورزشکار برای غلبه بر مشکلات، تناسب اندام و تسلط بر هوای نفس است. تنوعی که در تمرینات این رشته وجود دارد، خستگی و افسردگی موجود در جامعه مدرن را به حداقل رسانده و به آرامش فرد کمک شایانی می‌کند، احتمالاً یکی از دلایل محبوبیت روزافزون این رشته رزمی همین موضوع می‌باشد.

لباس مخصوص تکواندو

لباس فرم مخصوص تکواندو “دوبوک” (도복) نام داشته و شباهت بسیاری به لباس‌ ورزش‌های رزمی مردم ژاپن دارد.

“دو” (도) به معنای راه و روش و “بوک” (복) به معنای لباس می‌باشد. این لباس فرم می‌تواند رنگ‌های مختلفی داشته باشد اما رنگ سفید رایج‌ترین آنهاست.

دوبوک مخصوص فدراسیون جهانی تکواندو یقه‌ هفت بوده و با توجه به “هانبوک” (한복) یعنی لباس سنتی کره دوخته می‌شود.

در ابتدا در رشته تکواندو تنها دو رنگ کمربند (띠) وجود داشت، کمربند سفید که مخصوص هنرجویان و افراد تازه‌کار بود و کمربند مشکی که مخصوص مربیان می‌شد.

اما با گذشت زمان رنگ‌های دیگر نیز به آن اضافه شدند. گفته می‌شود سیستمی استاندارد برای رنگ کمربندها وجود ندارد و ممکن است در سالن‌های ورزشی و کشورهای مختلف رنگ‌های مختلفی وجود داشته باشد.

در کشور ما ایران، معمولاً کمربندهای تکواندو به ترتیب شامل رنگ‌های سفید، زرد، سبز، آبی، قرمز و مشکی می‌باشند. رنگ سفید مخصوص تازه‌کاران بوده و نشانه‌ی تجربه‌ای ناچیز در این رشته است.

با گذشت زمان و یادگیری فنون ابتدایی و پیشرفته ورزشکار می‌تواند به کمربندهای درجه بالاتر دست پیدا کند. کمربند مشکی که مخصوص اساتید است، آخرین کمربند در تکواندو بوده و خود از 10 دان تشکیل شده است.

گفتنی‌ست که دان ده درجه‌ای‌ست که کمتر کسی می‌تواند به آن دست پیدا کند، چرا که علاوه بر مهارت بالا در تکواندو باید سن فرد نیز بالای 60 باشد.

لباس فرم مخصوص رشته تکواندو

ورزشکاران برای ارتقا و دستیابی به درجه و کمربند بالاتر باید آزمون‌هایی را پشت سر گذاشته و مهارت خود را در جنبه‌های مختلف تکواندو به نمایش بگذراند. این آزمون‌ها معمولاً در مقابل جمعی از تماشاچیان و تعدادی داور برگزار می‌شوند.

تجهیزات مورد استفاده در هنر رزمی تکواندو شامل موارد زیر می‌شود: کلاه برای محافظت از سر و صورت؛ کاپ و نانشیم برای دستگاه تناسلی؛ هوگو به عنوان محافظ قفسه سینه؛ دستکش برای دستان و انگشتان؛ ساقبند و روپایی جهت حفاظت از ساق و روی پا؛ ساعدبند برای محافظت از ساعد ورزشکار و محافظ لثه و دندان.

تجهیزات ورزش تکواندو

برخی از قوانین تکواندو

محوطه مبارزه تکواندو فضایی مربعی شکل با ابعاد 8×8 متر می‌باشد که داخل یک فضای 12×12 متر قرار گرفته است و سطح آن با تاتامی، کفپوش ورزشی پوشیده شده است.

در اطراف این محوطه 8×8 فضایی به عرض دو متر با رنگ قرمز وجود دارد که به آن محوطه خطر گفته می‌شود. مسابقات تکواندو در سه دوره که هر کدام 2 دقیقه طول می‌کشد برگزار می‌شوند و بین این دوره‌ها ورزشکاران می‌توانند یک دقیقه استراحت کنند.

هیأت داوران مسابقات از چهار داور تشکیل می‌شود؛ سه نفر از آنان در کنار زمین نشسته و داور چهارم در وسط زمین به کنترل بازی می‌پردازد. اگر پس از سه دوره برنده مشخص نشود، راند چهارم اجرا می‌شود و اولین بازیکنی که قادر به کسب امتیاز شود، برنده مسابقه اعلام خواهد شد.

تنها ورزشکارانی اجازه شرکت در مسابقات را دارند که حداقل سه ماه تمرینات رزمی را پشت سر گذاشته باشند.

مانند بسیاری دیگر از ورزش‌های، ورزشکاران رشته تکواندو نیز طبق وزن، سن و جنسیت تقسیم‌بندی می‌شوند و وزن‌کشی آنان در روز مسابقه صورت می‌گیرد.

ورزشکاران مجاز هستند تنها به بخش‌هایی از بدن رقیب که با تجهیزات محافظت می‌شوند ضربه بزنند. ضربه به سر سه امتیاز و ضربه به بدن حریف یک امتیاز دارد.

تاریخچه ورزش در کره مطالعه کنید

اصطلاحات تکواندو

در سالن‌های تمرین تکواندو کلمات کره‌ای بسیار به گوش می‌رسند، چرا که طبیعتاً این رشته اصطلاحاتی به زبان کره‌ای دارد که توسط استاد و ورزشکار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به برخی از آنان اشاره‌‌ی کوتاهی می‌کنیم.

• چاریوت (차렷) یکی از حالات ایستادن یا سوگی (서기) در تکواندو می‌باشد. در حالت چاریوت که در واقع حالت خبردار است پاها باید چسبیده به هم و رو به جلو باشند، دست‌ها در کنار بدن قرار گرفته و دید رو به جلو باشد.

• کیونگ ره (경례) به تعظیم کردن در ورزش تکواندو گفته شده که به دنبال چاریوت انجام می‌شود. تعظیم نشانه‌ی احترام بوده و باید طبق اصول خود صورت گیرد. در رشته تکواندو ورزشکاران برای احترام باید ابتدا در حالت چاریوت ایستاده و سپس از کمر 45 درجه خم شوند و به زمین چشم بدوزند. بهتر است که تعظیم 5 یا 6 ثانیه طول بکشد.

• چونبی (기본준비) به حالت آماده‌باش گفته می‌شود. در حالت چونبی تکواندوکار پاها را به اندازه عرض شانه، رو به جلو باز کرده و دست‌ها را کمی خم کرده و به حالت مشت در جلو کمربند خود قرار می‌دهد.

• جوچوم سوگی (주춤서기 ) حالت سوارکاری در تکواندو می‌باشد. در این حالت پاها باید دو برابر عرض شانه و رو به جلو باشند و زانوها کمی به سمت داخل پاها خم شوند. این حالت برای تمرین تکنیک‌های دست بسیار مناسب بوده و قوی‌ترین حالت ایستادن در تکواندو می‌باشد.

• در اپ کوبی (앞굽이) که حالت رو به جلو است پاها حدود دو برابر عرض شانه از یکدیگر فاصله داشته و یکی از پاها جلو قرار می‌گیرد. پای جلو 90 درجه خم شده و پای عقب باید کاملاً راست باشد. در این حالت 60 درصد وزن بدن روی پای جلو و 40 درصد روی پای عقب می‌باشد.

• کیوروگی سوگی (겨루기서기) به حالت مبارزه گفته می‌شود. در حالت مبارزه پاها بر روی یک خط بوده و کمی بیشتر از عرض شانه‌ها از هم فاصله دارند و نوک پاها با زاویه 45 درجه روزی زمین قرار می‌گیرند. در این حالت وزن بدن روی دو پا به طور مساوی تقسیم شده و بدن کاملاً رو به کنار می‌باشد.

اصطلاحات کره‌ای بسیاری در تکواندو وجود دارد و ورزشکاران باید علاوه بر نام اعضای بدن و شمارش اعداد به کره‌ای این اصطلاحات را نیز یاد بگیرند. هر چند به دلیل استفاده زیاد از آنها هنگام تمرین فرایند یادگیری این عبارات بسیار ساده و بی‌دردسر است.

خدمت اجباری سربازی مطالعه کنید

ورزشکاران موفق رشته تکواندو

تکواندو در جهان به چنان محبوبیتی رسیده است که برخی ورزشکاران خارجی توانسته‌اند از تکواندوکاران کره جنوبی پیشی بگیرند و مدال‌های مسابقات مختلف را از آن خود کنند.

• استیون لوپز

لوپز تکواندو را در پنج سالگی از پدر و برادر بزرگ‌تر خود آموخت و اکنون به عنوان برترین ورزشکار این رشته شناخته‌ می‌شود.

لوپز که اهل آمریکاست اولین مدال طلای رشته تکواندو را در المپیک سال 2000 کسب کرد و در مجموع طی چهارده سال موفق به کسب سیزده مدال طلا در مسابقات تکواندو شد و به یکی از تاریخ‌سازان این هنر رزمی تبدیل گشت.

استیون لوپز در مسابقات تکواندو

• هادی ساعی

پس از لوپز آمریکایی، نام هادی ساعی، ورزشکار افتخارآفرین کشورمان در لیست برترین تکواندوکاران جهان به چشم می‌خورد.

ساعی در سال‌های 2004 و  2008 موفق به کسب مدال طلای المپیک شد و در اولین حضور خود در المپیک یعنی در سال 2000 موفق به کسب مدال برنز در این رشته شد.

اولین مدال طلای هادی ساعی مربوط به مسابقات غرب آسیا که در تهران برگزار شد، می‌شود.

در المپیک سال 2008 پکن، هادی ساعی با وجود مصدومیت شدید تصمیم به ادامه مسابقه گرفت و موفق به کسب مدال طلا شد. وی پس از مسابقات با دستی گچ گرفته به ایران بازگشت.

تصویری از هادی ساعی پس از دریافت مدال طلا

• هوانگ کیون سون

دیدن نامی کره‌ای در بین ورزشکاران پرافتخار تکواندو چندان دور از انتظار نیست، اما هوانگ کیون سون (황경선) تنها تکواندوکار زنی‌ست که نامش در این لیست وجود دارد.

هوانگ کیون سون در سال 2008 و 2012 موفق به کسب مدال طلا المپیک در وزن منفی 67 کیلوگرم شد و در سال 2004 نیز مدال برنز را در مسابقات کسب کرد.

هوانگ در سن 26 سالگی افتخارات بسیاری برای کشور خود به ارمغان آورد و همچنین به عنوان اولین زن که سه مدال در رشته تکواندو به دست آورده شناخته می‌شود.

پومسه

فرم یا پومسه (POOMSAE) در تکواندو یکی از مهمترین جنبه های آموزشی هنرهای رزمی میباشد.

فرم مجموعه ای از حرکات کلاسیک تکواندو شامل تکنیکهای ایستادن، دست، پا و جابجایی است که براساس منطق طراحی شده اند.

سابقه تاریخی فرم‌ها به قدت هنرهای رزمی است و هیچ هنر رزمی بدون فرم وجود ندارد.

در زمان‌های باستان که هنرهای رزمی به صورت مخفی وانفرادی تمرین می‌شد، هنرجویان جهت تمرین تکنیکها و مبارزه ناگزیر از اجرای دفاع‌ها و حملات در مقابل حریفان فرضی بودند، بدین ترتیب فرم‌های اولیه پابه عرصه حیات نهادند.

مسابقات پومسه تکواندو بصورت انفرادی (در ۵ رده سنی) و تیمی (در ۲ گروه سنی) برگزار می‌گردد. هدف عمده از تمرین پومسه، هماهنگی فیزیکی، فکری و روحی در هنر جو و انضباط فردی می‌باشد.

در کل تکواندو شامل سه رشته : کیوروگی یا همان مبارزه _ پومسه _ هانمادانگ می باشد .

کیوروگی همان مبارزه تن ب تن هست که پیش تر راجبش به طور دقیق خوندیم .

پومسه استاندارد

پومسه ای که از سوی فدراسیون جهانی تکواندو به عنولن پومسه رسمی تکواندو

مسابقات پومسه استاندارد

معرفی شده است نام دارد كه با اهداف زیر تنظیم شده است:

1. یكسانی و هماهنگی آموزش ها و تمرینات تكواندو در جهان و حذف سلیقه گرایی

2. ایجاد قالب ها و معیارهای یكسان به منظور قضاوت یكنواخت در مسابقات پومسه

مسابقات تیمی پومسه

عوامل اساسی در اجرای فرم

برخی نكات فنی و ریزه كاری ها در اجرای فرم اهمیت فراوان دارد . رعایت هر یك

از معیارهای فنی فرم هنرجویان را درمیل به اهداف فیزیكی و فلسفی هر فرم

یاری می دهند.

پومسه در مسابقات در سه سبک استاندارد و تیمی و ابداعی برگزار میشود .

مسابقات هانمادانگ

ورزش هانمادانگ

در بر دارندۀ تکنیک های پایۀ تکواندو، تکنیک پوم سه، دفاع های شخصی و شکستن جسم های مختلف است و در واقع به جشنواره های ورزش تکواندو نیز گفته می شود.

فدراسیون جهانی تکواندو چندین سال است که با همراهی مرکز فنی تکواندوی جهانی (کوک کی وان) مسابقات هانمادانگ را با هدف پرورش و رشد و بهبود مهارت های ورزشکاران و معرفی این رشته به تمام جهانیان برگزار می کند.

سبک های هانمادانگ بسیار متنوع است و هر شخصی می تواند بسته به توانایی ها و علاقه مندی هایش وارد یکی از شاخه های این ورزش بشود و به صورت تخصصی در آن پیشرفت می کنند